SŁOWNICZEK

batymetryczna mapa – ukazuje głębokości jezior i mórz; wyniki pomiarów przedstawia się za pomocą izobat lub też punktów z cyframi oznaczającymi głębokość,

cielenie lodowca – odrywanie się od czoła lodowca jego części tworzących później góry lodowe; powstawanie tych gór,

czwartorzęd – okres w dziejach Ziemi, trwający od ok. 1 min lat temu do dziś; dzieli się na dwie epoki: starszą – plejstocen (epoka lodowcowa) i młodszą – holocen (epoka polodowcowa), obejmującą ostatnie 12 tysięcy lat,

ekologia – nauka biologiczna o gospodarce przyrody w jej ekosystemach, o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody; obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami i ich zespołami, a ich żywym i martwym środowiskiem,

eoliczne osady – utworzone przez wiatr, który porywa i przenosi drobne cząstki mineralne i organiczne,

estuarium – rozszerzone, lejkowate ujście rzeki do morza lub oceanu, powstaje wskutek erozyjnego działania pływów morskich i oceanicznych, które umożliwiają powstawanie delty rzeki,

fotogrametria – nauka o metodach pozwalających na odtworzenie i określenie – na podstawie zdjęć fotogrametrycznych – kształtu, wymiaru i wzajemnego położenia przedmiotów znajdujących się na tych zdjęciach; dzieli się na naziemną i lotniczą,

geochemia – nauka z grupy nauk geologicznych zajmująca się występowaniem i krążeniem na Ziemi pierwiastków chemicznych oraz ich rolą w różnorodnych procesach geologicznych,

geofizyka – nauka o Ziemi jako o ciele fizycznym; przedmiotem jej badań są wszelkie procesy i zjawiska zachodzące we wnętrzu Ziemi, skorupie ziemskiej oraz w hydrosferze i atmosferze,

geologia – nauka o budowie i dziejach Ziemi, a zwłaszcza skorupy ziemskiej oraz o procesach geologicznych, dzięki którym ulega ona przeobrażeniom; geologia stosowana zajmuje się m.in. rozmieszczeniem złóż kopalin użytecznych,

geomorfologia – nauka o ukształtowaniu powierzchni Ziemi; zajmuje się opisem form powierzchni Ziemi, bada ich genezę, rozwój i rozmieszczenie, określa także ich wiek,

glacjologia – nauka obejmująca badanie lodowców (powstanie, rozwój, topnienie)/, ich wpływu na rzeźbę powierzchni Ziemi, a także warunków klimatycznych oraz rodzaju i ukształtowania podłoża, na którym się tworzą i rozwijają,

Golfstrom – Prąd Zatokowy, system ciepłych prądów morskich w północnej części Oceanu Atlantyckiego; wywiera silny wpływ na stosunki hydrologiczne i biologiczne mórz oraz klimat północno-zachodniej Europy,

grawimetria – dział fizyki zajmujący się wyznaczaniem wartości przyspieszenia ziemskiego „g” dla potrzeb geodezji i geofizyki,

hus – domek traperski,

hydrogeologia – dział geologii stosowanej, zajmujący się badaniem wód podziemnych,

jaurajska formacja – powstała w okresie jury, od około 180 do około 135 min lat temu;

karbon – okres w dziejach Ziemi, trwający od około 350 do ok. 70 min lat temu; węgiel wówczas powstały występuje na wszystkich kontynentach, w Polsce m.in. na Górnym Śląsku,

lądolód – lodowiec kontynentalny, masy lodu o miąższości do kilku tysięcy metrów pokrywające wielkie obszary Ziemi; lądolód ma wypukłą powierzchnię czaszy; lód z czaszy posuwa się promieniście ku krawędziom

listownica – laminaria, glon morski o liściach dochodzących niekiedy do długości kilkunastu metrów,

magnetyzm ziemski – geomagnetyzm, zespół zjawisk magnetycznych związanych i Ziemią, a także dział geofizyki obejmujący zagadnienia związane z polem magnetycznym Ziemi,

meteorologia – fizyka atmosfery, dział geofizyki, nauka o atmosferze ziemskiej i zachodzących w niej zjawiskach i procesach,

oceanografia – nauka o oceanie światowym; bada zjawiska i procesy w nim zachodzące oraz wzajemne związki między oceanem, skorupą ziemską i atmosferą,

paleontologia – nauka biologiczna zajmująca się badaniem szczątków, odcisków i śladów działalności życiowej organizmów roślinnych i zwierzęcych z ubiegłych okresów geologicznych,

pliocen – okres w dziejach Ziemi trwający od ok. 12 min do ok. 1 min lat temu,

populacja – grupa osobników jednego gatunku, zasiedlających określony teren, krzyżujących się między sobą, lecz z reguły izolowanych rozrodczo od innych populacji tego samego gatunku,

rumpel – ramię steru, drewniana lub metalowa dźwignia do obracania trzonu steru,

sedymentologia – nauka badająca mechanizmy powstawania osadów zarówno na lądach, jak i w zbiornikach wodnych oraz czynniki warunkujące ich powstanie

sejsmologia – dział geofizyki, nauka o trzęsieniach Ziemi i rozchodzeniu się fal sejsmicznych

sonda – przyrząd do pomiaru i penetracji morza w celach nawigacyjnych, rybołówczych itp.,

szkiery – drobne, skaliste wysepki,

toksyczne opady – substancje trujące, uboczne produkty przemysłowej działalności człowieka,

triangulacja – metoda wyznaczania na powierzchni Ziemi punktów współrzędnych geodezyjnych, które wykorzystuje się m.in. do wyznaczania rozmiarów elipsoidy ziemskiej,

trias – okres w            dziejach Ziemi trwający od 220 do ok. 180 min lat temu,

wodery – długie buty gumowe używane przez rybaków